BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI VĂN
(Sưu tầm từ các cuốn sách Lý luận văn học của các tác giả: Lê Trí Viễn, Nguyễn Đăng Mạnh, Trần Đình Sử…)
Dưới đây là tuyển tập 20 câu lý luận văn học giàu chất văn, được chắt lọc và diễn đạt một cách hình tượng, sâu sắc, phù hợp để đưa vào các bài nghị luận văn học, giúp bài viết thăng hoa và có chiều sâu:
1. Về sứ mệnh của nhà văn:
“Nhà văn là người cho máu. Trên mỗi trang văn, họ không dùng mực mà dùng chính trái tim đang rỉ máu của mình để viết nên những dòng cuối cùng.”
2. Về văn học và hiện thực:
“Văn học không phải là tấm gương phản chiếu thụ động hiện thực, mà là một lăng kính vạn hoa. Qua nó, đời sống hiện lên với muôn vàn sắc thái, khi méo mó, khi kỳ ảo, nhưng trên hết là để ta nhìn thấy những góc khuất mà mắt thường không với tới.”
3. Về sức mạnh của ngòi bút:
“Ngòi bút có sức mạnh của một lưỡi cày. Nó không chỉ xới lên những lớp đất màu mỡ của tâm hồn để gieo hạt giống yêu thương, mà đôi khi cũng là một nhát cuốc sắc lẹm, đào xới những nấm mồ chôn vùi sự thật.”
4. Về quá trình sáng tạo:
“Sáng tạo nghệ thuật là một cuộc chạy đua marathon không có đích đến, nơi nhà văn vừa là vận động viên, vừa là đường chạy, và cũng là tiếng thở gấp của chính mình trong từng con chữ.”
5. Về nhân vật văn học:
“Nhân vật văn học là những kẻ vong thân. Họ lang thang giữa biên giới mỏng manh của hư và thực, sống cuộc đời của mình trên trang giấy và tiếp tục ám ảnh độc giả ngay cả khi cuốn sách đã khép lại.”
6. Về tình yêu trong văn chương:
“Văn chương dạy ta yêu bằng đôi mắt của trái tim, để thấy một mùa thu không chỉ có lá vàng rơi, mà còn có cả nỗi buồn xa cách, có hương hoa sữa nồng nàn của kỷ niệm và cái se lạnh của một bàn tay không ai nắm.”
7. Về thân phận con người:
“Văn học là tiếng nói của những kiếp người bé nhỏ. Nó cất lên như một bản giao hưởng của những tiếng thở dài, những giọt nước mắt không tên và cả những khát khao cháy bỏng được là chính mình.”
8. Về cái đẹp:
“Cái đẹp trong văn chương đôi khi không nằm ở những đóa hồng nở rộ, mà ẩn mình trong vẻ đẹp của một đóa hoa dại bên đường, của một vết nứt trên tường, của một tâm hồn tưởng chừng đã khô cằn nhưng vẫn âm thầm chảy trôi những dòng suối yêu thương.”
9. Về sự cô đơn của người nghệ sĩ:
“Nhà văn là kẻ cô đơn nhất trong những kẻ cô đơn. Họ đứng giữa đám đông để lắng nghe nhịp đập của nhân loại, nhưng trái tim họ lại đập theo một nhịp điệu riêng, chỉ mình họ nghe thấy.”
10. Về sức sống của tác phẩm:
“Một tác phẩm văn học chân chính không bao giờ chết. Nó chỉ im lặng chờ đợi trên giá sách, chờ một độc giả biết cúi xuống và đánh thức linh hồn đang ngủ say trong từng con chữ.”
11. Về ngôn ngữ:
“Ngôn ngữ trong văn chương không chỉ là phương tiện, mà là linh hồn. Nó như một cây đàn muôn điệu, mà người nghệ sĩ tài hoa phải gảy lên những khúc nhạc khi thì du dương, khi thì dữ dội, để chạm đến mọi ngõ ngách sâu thẳm nhất của tâm can.”
12. Về sự đồng sáng tạo:
“Tác phẩm chỉ thực sự sống khi nó rời khỏi bàn tay người sáng tạo và bước vào thế giới của người đọc. Mỗi độc giả là một người thợ xây, dùng chính vốn sống và cảm xúc của mình để kiến tạo nên một lâu đài ý nghĩa riêng biệt.”
13. Về nỗi đau:
“Văn học là nghệ thuật của nỗi đau được kết tinh. Nó biến những vụn vỡ, mất mát của đời thường thành những viên pha lê lấp lánh dưới ánh mặt trời, để ta nhìn vào đó và thấy nỗi đau của mình cũng đẹp một cách lạ kỳ.”
14. Về thời gian:
“Nhà văn là người đánh cắp thời gian. Họ giam giữ những khoảnh khắc vụt qua, những thời đại đã lùi vào dĩ vãng, và thổi vào đó hơi thở của sự bất tử.”
15. Về văn học và cuộc sống:
“Cuộc sống cho văn học chất liệu, văn học trả lại cho cuộc sống linh hồn. Chúng quấn quýt lấy nhau như cây và đất, cùng nhau tạo nên một khu rừng bạt ngàn của những số phận và cảm xúc.”
16. Về sự giải thoát:
“Viết là một hành trình tự giải thoát. Người cầm bút mổ xẻ chính mình, phơi bày những uẩn ức sâu kín nhất, không phải để kêu cứu, mà để thanh lọc và tìm lại sự nguyên vẹn cho tâm hồn.”
17. Về giá trị nhân văn:
“Giá trị lớn nhất của văn chương không nằm ở những triết lý cao siêu, mà nằm ở khả năng vỗ về, an ủi một con người cô đơn, giúp họ nhận ra rằng: ‘À, thì ra có người cũng đã từng đau như mình’.”
18. Về sự im lặng:
“Khoảnh khắc văn chương chạm đến đỉnh cao nhất đôi khi không phải là khi nó lên tiếng, mà là khi nó biết im lặng. Sự im lặng ấy còn vang vọng và ám ảnh hơn bất kỳ một ngôn từ nào.”
19. Về hành trình đi tìm cái tôi:
“Mỗi tác phẩm văn học là một mảnh ghép trong bức tranh tự họa của người nghệ sĩ. Qua từng trang viết, họ không ngừng đi tìm và khẳng định bản ngã của mình giữa thế giới mênh mông này.”
20. Về sự kết thúc:
“Dấu chấm cuối cùng của một tác phẩm không phải là kết thúc, mà là sự khởi đầu của vô vàn những diễn giải, những cuộc đối thoại vĩnh cửu giữa tác giả, nhân vật và bạn đọc qua những thời đại.”
Người sưu tầm: Ths. Phan Danh Hiếu
